Onze weg naar zelfvoorziening

 

Een belangrijke reden waarom we er voor kozen om twee jaar terug het roer nogal drastisch om te gooien was onze wens om een meer zelfvoorzienend leven te kunnen leiden in een natuurlijke omgeving. Op zoek naar een simpeler leven zonder veel hectiek. Bewuster zijn van de seizoenen. Deels leven van wat het land ons geeft.  

Tijd is nu meer een relatief begrip en stress vrijwel afwezig. Eén van de eerste dingen die we deden toen we hier kwamen was dan ook de horloges afleggen. Om ze nooit meer om te doen.

 

 

Homesteading

In het Engels heet zo'n levensstijl Homesteading. Inmiddels zijn we al aardig gesetteld hier. Een goed moment om de balans eens op te maken. In hoeverre hebben we ons doel bereikt en zijn we nu eigenlijk zelfvoorzienend? Om daar antwoord op te kunnen geven deel ik het huishouden in vier categorieën; energie, verwarming, voeding en vervoer. 

De mate van zelfvoorziening is schematisch weergegeven met behulp van rode sterren op de zelfvoorzieningsschaal. Variërend van ***** (100% zelfvoorzienend) tot ***** (geheel niet zelfvoorzienend)

 

Energie   *****

Op dit vlak zijn we al volledig zelfvoorzienend. Jeej, daar zijn we trots op! De vijftien zonnepanelen leveren genoeg stroom (4500 Wp) om het jaarverbruik aan stroom volledig te dekken. Vorig jaar kregen we zelfs €30,= terug van de energiemaatschappij. 

Dat is erg fijn omdat we best veel grote stroomverbruikers hebben. Zoals elektrische vloerverwarming in woon- en badkamer voor bijverwarming, een inductiekookplaat en een elektrisch verwarmingselement in de zonneboiler. Dit element verwarmt ons sanitair water als de zon een tijd niet schijnt. De auto wordt ook regelmatig opgeladen met elektriciteit (zie vervoer).

 

Verwarming   *****

De boerderij wordt verwarmd met twee houtkachels. Een grote houtketel (hongaars:Kazán) in het stookhok is aangesloten op centrale verwarmingssysteem en verwarmt de zeven radiatoren in huis. Overtollige warmte wordt opgeslagen in een buffervat. Zo worden de radiatoren nog steeds warm ook wanneer de houtketel allang uit is. Daarnaast staat in de woonkamer een houtfornuis waar we in de wintermaanden ook op koken. In de zomer koken we vaak op een knus houtfornuisje in de buitenkeuken.

Voor verwarming van het huis zijn we dus geheel onafhankelijk van fossiele brandstof als gas of olie. Het sanitair warm water wordt verwarmd door de zonneboiler. Maar omdat we elk jaar nog hout moeten inkopen (of bij elkaar sjacheren) voor de kachels kun je niet stellen dat we hierin zelfvoorzienend zijn. 

Wel hebben we dit jaar duizend acacia boompjes geplant op het perceel achter de boerderij. Op termijn kunnen we dus grotendeels met hout van eigen erf de boerderij warm stoken. Voorlopig vier sterren op de zelfvoorzieningsschaal, maar dat worden er in de loop van de tijd vanzelf vijf. 

 

Voeding   *****

Sinds vorig jaar hebben we een oogst producerende moestuin die ons in de zomer en herfst voorziet van voldoende heerlijk verse groenten. In de zomer geven we de (moes)tuin water uit de waterput. Ook de boomgaard levert in de nazomer een berg verse appels, peren en pruimen op. 

Dit najaar planten we daar een aantal bes dragende struiken (bosbes, rode bes, zwarte bes) bij. Het fruit gebruiken we vers, we maken er gerechten, sap en stroop van. Zo hebben we ook in de winter nog plezier er van. We denken er ook over om fruit te gaan drogen. Daar moeten we ons nog verder over inlezen.

De kipjes leggen bijna elke dag verse eitjes. Met meel en boter maak je daarvan een heerlijke cake. Of een vers eitje bij het ontbijt. Wat een zaligheid! 

Toch zijn we voor ons dagelijks eten nog voor een groot deel aangewezen op de supermarkt, met name in de winter en vroege voorjaar. En dat zal ook wel zo blijven en vinden we prima. We hebben nog heel even nagedacht om kleinvee te houden voor het vlees (konijnen en hanen). Maar dat idee lieten we snel varen. Daarvoor zijn we gewoon te softhearted... Het vlees zou ons niet smaken. Hypocriet ja, we weten het... Overigens eten we niet elke dag vlees. We bakken vaak vega pizza's in de houtoven of pannenkoeken. Ook bakken we regelmatig eigen brood in de houtoven.

We willen nog aan de slag met het fermenteren van de overvloed aan appels om zo appelcider te maken. En samen met vrienden schaffen we een grote koperen brouwketel aan om eigen gemaakte Pálinka te maken (Hongaarse Brandewijn). 

 Vervoer   *****

Een vaak vergeten onderdeel in het streven naar zelfvoorziening is vervoer. We hebben bewust gekozen voor een vol hybride auto.

De Opel Ampera kochten we in Nederland als jonge occasion. Ze kwamen vrij massaal op de markt omdat veel zakelijke leasetermijnen afliepen. De vraag naar deze hybride auto's was zo'n drie jaar geleden nog vrij beperkt. Daardoor viel over de prijs goed te onderhandelen.

Het is voor ons de perfecte keus gebleken. Een Ampera (vorige model) rijdt ongeveer zeventig kilometer volledig elektrisch op de batterij. Pas daarna slaat de benzinemotor aan. 

Nooit last van angst voor een lege accu dus. En enkel bij lange ritten verbruikt de motor benzine. Omdat veruit de meeste van onze ritten korter zijn dan zeventig kilometer verbruiken we vrijwel geen brandstof. We tanken nu nog maar twee keer per jaar! Wel 'tanken' we de auto thuis na elke rit met elektriciteit opgewekt met de zonnepanelen. Zodat de volgende rit ook weer elektrisch gaat.

 

Meer nodig voor een volledig zelfvoorzienende levensstijl

Natuurlijk zijn er veel meer dingen waar je aan moet denken voordat je volledig zelfvoorzienend bent. Denk aan kleding en werktuigen zelf maken. En zelf je afvalwater zuiveren. Of zelfs je eigen huis bouwen. De Zwabische boerderij waar we nu in wonen is hoogstwaarschijnlijk ook zelfbouw. 

De boerderij met zeventig centimeter dikke lemen muren is namelijk ruim een eeuw geleden gebouwd door Donau Zwaben. Kolonisten uit Zuid en Midden Duitsland die midden 19e eeuw deze streek kwamen bevolken nadat het werd heroverd van de Ottomanen. 

De leem voor het huis werd door hen ter plekke gewonnen, met hooi vermengd en aangestampt tot grote blokken 'stampleem'. 

De dakstoel is gemaakt van oersterk eikenhout en is met pen-gat verbindingen in elkaar gezet. Er komt geen spijker of schroef aan te pas! En meer dan 150 jaar later staan er in Hongarije nog steeds duizenden van deze heerlijke woonboerderijen. Gebouwd met enkel natuurlijke materialen uit de omgeving. Met een gezond binnenklimaat bovendien omdat de lemen muren ademen. Deze kolonisten deden toch iets goed. Iets wat we anno nu weer aan het heruitvinden zijn (Cradle-to-cradle bouwen).

 

'Wie de geschiedenis niet kent begrijpt heden noch toekomst.'

 

Wanneer je dat tot je door laat dringen past alleen bescheidenheid. We kunnen dus stellen dat de oorspronkelijke Zwabische bewoners van onze boerderij de échte homesteaders waren. Wij proberen hun nalatenschap in ere te houden. Ook al zijn wij niet zoals hen volledig zelfvoorzienend. Toch geloven we graag dat ze er best trots op zijn dat de door hen gebouwde oerdegelijke Zwabenboerderij ons nog steeds zoveel woonplezier geeft!

 ® Het Zoete Hongaarse Leven

Eigen bos is hout waard

Deze maand is het zo ver. We planten ons eigen bos(je) als houtplantage! Zoals we hier al beschreven, verwarmen we onze oude boerenhoeve met houtkachels in plaats van gas. En die verbruiken een behoorlijke hoeveelheid stookhout. En omdat de boerderij van bijna 120 jaar oud niet optimaal (na)geïsoleerd kan worden omdat het lemen muren heeft, blijft dat ook zo. 

 

Het Luzerneveld krijgt een andere bestemming

Achtertuin slim benutten

Achter de boerderij ligt een 'achtertuin' van ongeveer vijfduizend vierkante meter. Nu wordt die door een plaatselijke hobbyboer bijgehouden die er elk jaar een paar sneden Luzerne van oogst voor zijn paarden. Leuk voor hem natuurlijk, maar wij schieten daar niet zo heel veel mee op. Behalve dan dat we dit perceel niet zelf hoeven te maaien. Want dat is een hele klus met een bosmaaier... 

De CO2 kringloop van hout

We dachten er daarom al een tijdje over na om hier een houtplantage van te maken. Een goed plan vinden we. Zo besparen we op termijn veel geld op stookhout. 

Het maakt ons bovendien meer zelfvoorzienend. 

De brandstof voor verwarming groeit letterlijk in je eigen achtertuin. Het is ook duurzaam want er komt verder geen transport bij kijken en hout verbranden dat je zelf hebt geplant vormt een gesloten CO2 kringloop. En de vers geproduceerde zuurstof krijg je er gratis bij!

 

 Wat zullen we planten?

Na een korte studie over geschikte aan te planten hardhoutsoorten die redelijk snel groeien in Hongarije waren we er al snel uit; het wordt een Acaciabos! Deze boomsoort wordt in ons dorp veel aangeplant voor dit doel. Het is dan ook de ideale brandhout boom. 

Harde leemgrond

Wanneer je hem snoeit of zelfs wanneer je hem omzaagt, groeit hij weer vrolijk verder vanaf het punt waarop je hem een kopje kleiner maakte. 

Je hoeft zo'n bos dus maar één keer aan te planten.

Acaciahout geeft bovendien veel warmte af en droogt relatief snel. We hebben zo'n duizend boompjes zelf met de hand gepoot. Met een afstand van zestig centimeter in de rij en een rijafstand van twee meter. Dat graven valt nog niet mee, want de leemgrond is behoorlijk hard. 

Qua onderhoud verwachten we de eerste twee jaar tussen de rijen te moeten maaien. Daarna sluiten de kronen van de bomen zich en voorkomt zo verdere ondergroei. Volgend jaar planten we tussen de rijen een aantal Bosbessen, frambozen en zwarte bessen struiken. 

Zo maken we er een voedselbos van!

Boompje groot, Plantertje dood?

Over acht jaar volgt een eerste 'dunningskap' waarmee we een paar kuub brandhout oogsten. Of we maken er (wei)palen van voor onszelf en voor verkoop aan derden. Jong Acaciahout is namelijk heel geschikt voor dit doel! Zelfs de takken met blad hebben al een bestemming. In het dorp woont een bevriend stel dat originele, Hongaarse Racka schapen houdt. En die vinden het malse blad van Acacia heerlijk. De flinke doorns deren deze kanjers blijkbaar niet. 

Wanneer het bos 'volwassen' is na zo'n 15-20 jaar komt er jaarlijks ongeveer tien kuub per hectare hout vrij uit aanwas. Dat betekent dat we met onze halve hectare elk jaar zo'n vijf kuub hout duurzaam kunnen oogsten. Dat is ongeveer de helft van het jaarlijks verbruik. 

 

Imagoprobleem in lage landen

Houtstook in Nederland en België is tegenwoordig controversieel vanwege overlast die ontstaat door rook en fijnstof. Vaak komt dit door onjuist stoken met nat of behandeld hout. Heb jij ook een houtkachel? Waar haal jij het stookhout vandaan? 

 

® Het Zoete Hongaarse Leven

De (Hongaarse) man en het hout

Toen we zo'n twee jaar geleden naar Hongarije emigreerden kreeg ik een heel toepasselijk geschenk van Johan, waarmee ik veel samenwerkte. Johan werkt bij de Bosgroep Zuid Nederland. Hij wist dat we hier een houtkachel hadden en dat ik interesse heb voor duurzame, alternatieve manieren van verwarmen. Ter afscheid kreeg ik van hem heel attent het boek 'De man en het hout' van de Noor Lars Mytting.

Een heerlijk praktische handleiding voor iedereen die met hout te maken heeft of krijgt. Wie dit boek leest krijgt spontaan zin om een bijl te pakken en een waanzinnige hoeveelheid hout te gaan hakken. Bovendien bevat het veel nuttige weetjes en handige bijlagen voor houtstokers die het meeste uit hun hout willen halen. En het milieu zoveel mogelijk willen ontzien want bij onjuist stoken ontstaat veel overlast door rook- en fijnstof.

Het is nu hartje winter en over enkele dagen verwachten ze matige tot strenge vorst. Echt goed weer om flink te stoken dus. In Nederland gaven we dan een slinger aan de slimme 'Toon' thermostaat van de gasgestookte hoogrendement ketel. 

Hier hebben we twee houtkachels voor dat doel. Onze favoriet is het oerknus en superhandig houtfornuis die in de woonkamer staat. Op dit fornuis koken we vaak in de winter. 

 

knus houtfornuis

Efficiënt omgaan met energie

We slaan dan twee vliegen in één klap; we bereiden er heerlijke maaltijden mee in de oven én we verwarmen al doende het huis. Super efficiënt dus. Daarna genieten van het vlammenspel en heerlijke stralingswarmte bij een kop thee (of wat sterkers). 

Een nadeel is dat deze kachel niet centraal in huis staat waardoor het aan de andere kant van de lang gevel boerderij behoorlijk fris blijft. Niet zo erg in het overgangsseizoen, maar bij vriesweer is het dan onaangenaam koud in bijvoorbeeld de keuken.

Daar komt de tweede houtkachel om de hoek kijken. Dit is een enorme houtketel (Hongaars: Kazán). Dit stalen monster is aangesloten op het centrale verwarmingssysteem. De ketel verwarmt de zeven radiatoren van onze boerderij. En dat doet ie uitstekend! Een half uur nadat je de ketel opstookt is het al heerlijk behaaglijk in het hele huis. 

Een (groot) nadeel van dit systeem is dat het huis ook weer net zo snel afkoelt wanneer de kachel ('s nachts) uit gaat. Je wordt dan altijd wakker in een koud huis. Om dit nadeel te tackelen plaatsten we een buffervat tussen de houtketel en de radiatoren. De ketel verwarmt het water in het buffervat. Dit vat met warm water is als een batterij die de radiatoren blijven verwarmen wanneer de kachel allang uit is.

Dat is niet alleen comfortabel, je bespaart hiermee ook zo'n tien procent op hout. Belangrijk, want een Kazán gaat niet bepaald zuinig om met stookhout vanwege zijn enorme capaciteit. Bovendien werkt het systeem nu met een instelbare thermostaat en kunnen we de temperatuur ook hier automatisch instellen, superhandig!  

Wat kost dat nou? 

Voor het verwarmen van de honderdvijftig vierkante meter grote boerderij hebben we ongeveer tien kuub hout nodig voor beide kachels. Dat staat bijna gelijk aan 2200 kuub gas. 

Gemiddeld kost een kuub droog stookhout (gekloofd en gezaagd) hier rond de vijftig euro. De jaarlijkse stookkosten zijn dus ongeveer vijfhonderd euro per jaar. 

Ter vergelijking, met een centrale verwarming op gas waren we ruim tweehonderd euro duurder uit. Gerekend met het (goedkope) Hongaarse gastarief van 33 eurocent per kuub laagcalorisch gas. 

(Wie wil weten wat de vaste lasten zijn in Hongarije vergeleken met Nederland klikt hier).

Houtcowboys

Ieder jaar worden we geconfronteerd met een terugkerend spannend ritueel; het bestellen van goed stookhout! Die zoektocht valt nog niet mee. Aanvankelijk kregen we een aantal 'houtcowboys' op bezoek. Zij leverden ons te nat, te weinig, of het verkeerde hout.

In plaats van beloofd hardhout een zachthout soort die er als twee druppels water op lijkt...

Inmiddels hebben we al aardig leergeld betaald en zijn we goed op de hoogte van alle trucs en hebben we vochtmeter en meetlint bij de hand als de volgende lading hout het erf op komt. Gelukkig hebben we een redelijk betrouwbare leverancier gevonden die ook een rekening kan overleggen en werkt met het FSC keurmerk.

We kwamen er, mede dankzij het boek van Lars Mytting, al snel achter welke houtsoort het beste is als brandhout. In Hongarije wordt Acacia het meest verkocht voor dit doel. Daarnaast veel eiken en beuken. De bossen rond ons dorp bestaan vooral uit eiken - beuken bos, dus dat is geen verrassing. 

Maar welke houtsoort is nou de allerbeste brandhoutsoort? Volgens Mytting is, naast het vochtgehalte van het hout, de verbrandingswaarde belangrijk. 

 

Acacia, eik of beukenhout?

Uit bijgaande tabel uit zijn boek (zie foto) blijkt dat eiken en beuken een uitstekende keus is voor brandhout. Beide houtsoorten scoren gelijk met ongeveer 2000 kWh per gestapelde kuub. De beuk wint de tweestrijd met een fractie (waardefactor van 1,14 tegen 1,10 van eik). 

Eik heeft als nadeel dat het minstens twee (!) jaar moet drogen voordat het optimaal geschikt is terwijl beukenhout na één jaar al droog genoeg is. Beuk heeft ook een mooier vlammenspel dan de eik. 

Mytting rept niet over de Acacia, die in Hongarije zoveel wordt gebruikt als stookhout. Dat komt omdat deze boomsoort niet inheems is in Noorwegen. Maar acacia is zo mogelijk nóg harder dan eik en beuk en is zeker uitstekend brandhout. Acacia is trouwens de enige hardhout soort die ook goed brand als het hout niet volledig droog is. 

Overigens wil je nooit vochtig hout stoken omdat het hout dan veel minder warmte afgeeft en veel meer walmt. Er zijn Hongaren die daarvan blijkbaar nog niet op de hoogte zijn, getuige de witte walm die uit hun schoorsteen komt. 

 

 Zou het boek van Lars Mytting misschien niet in het Hongaars vertaald zijn? 

 ® Het Zoete Hongaarse Leven

 

Top 5 best gelezen blogposts

Op de kop af tien jaar geleden zag dit blog het levenslicht. In het begin schreven we vooral om ons enthousiasme te delen over (zuidwest) Hongarije en het vakantiehuisje dat we daar kochten. Daarna namen we lezers mee naar onze vakanties en ervaringen rond het opknappen van het huis. Dat we er negen jaar later al zouden wonen konden we toen niet vermoeden. Nu we hier definitief leven, veranderen ook de onderwerpen. 

 

Natuurlijk gaat het nog steeds over dit mooie land waar we onze droom leven. Maar ook komen er onderwerpen aan bod die we pas ervaren nu we geëmigreerd zijn. Zoals hoe het leven in een lemen huis eigenlijk bevalt. Of hoe je een moestuin aanlegt. Maar ook hoe het komt dat we het roer nogal radicaal omgooiden om al op relatief jonge leeftijd als echte levenskunstenaars een HOT leven (Happy, Opportunity- and Timerich) in Hongarije te leiden. Gelukkig, kans- én tijdrijk.

 

Dit is de All time top 5 van best gelezen artikelen

 

1. Puur ... Toeval?

Best een verrassende nummer 1 vinden we. Puur toeval eigenlijk... Vooral omdat dit artikel nu pas een half (!) jaar oud is en daarmee ook de grootste stijger van allemaal. Misschien prikkelt de mysterieuze titel de nieuwgierigheid van de lezer? Of komt het omdat het een heel persoonlijk relaas is over een nieuw leven in een vreemd land. Maar wat was nou dat toeval dan? [dit is een clickbait] 😉

 

2. Wonen in een lemen huis

Dit artikel uit januari 2020 heeft een mooie tweede plaats verdiend. Waarom scoort deze post zo goed? Nou, ik denk omdat jullie wel eens willen weten hoe het is om in een lemen hut te wonen denk ik! Blijkbaar spreekt het 'back to basic' principe dat het wonen in een lemen huis oproept velen aan. Het is natuurlijk  toch dé tegenhanger van een betonnen Vinexwoning en twee-onder-een-kapper die we in Nederland zo gewoon zijn. 

 

3. De binnenhuisarchitect 

Ëén van de eerste blogposts. Uit 2011. Hierin beschrijft Rob zijn vaardigheden als heuse binnenhuisarchitect. Hij ontwierp met behulp van een gratis softwareprogramma een waarheid getrouwe indeling van de Vlinderboerderij. Inmiddels is de software allang niet meer gratis (zo werkt marketing anno nu blijkbaar), maar de plattegrond gebruiken we nu op verhuursites en blijft voor ons dus altijd van waarde. Waarom deze zo hoog scoort vraag je? Daar lopen de meningen over uiteen. Maar ik denk dat er heel veel binnenhuisarchitecten (in spé) zijn die online naar inspiratie zoeken of zo. Het is verder een oude post die alle tijd heeft gehad voor diverse leesmomentjes.

 

4. Carnaval Hungarian Style

Nóg zo'n Golden Oldie. Met zo een titel kan het natuurlijk niet stuk. Carnaval in Hongarije, dat zal me wat zijn zeg. Verkleed als Paprika een optocht bekijken van paardenkarren zeker? Nou nee. In april 2011 vierden we een krokusvakantie in Hongarije (of carnavalsvakantie in het zuiden des lands) en we maakten het Busojaras feest in Mohacs mee. Een echte belevenis dat niet voor niets een Cultureel Unesco evenement is. Maar wacht even... in het artikel wordt hier maar met één zin over gerept. Dus waarom wordt deze eigenlijk zo goed bekeken? Alleen vanwege die foto van die man in een Geitenpak...? Okay. Snel door naar nummer 5.

 

5. Het leven is te kort om op kantoor te zitten... 

'Last' in dit overzicht maar zeker 'not least'. Want dit artikel met pakkende titel uit augustus 2019 blijft gestaag stijgen qua aantallen lezers. Het beschrijft het verhaal van een gelijkgestemde ziel die net als ons haar kantoorbaan aan de wilgen hing om zich te storten in een onzeker maar ó zo spannend emigratie avontuur. En in het artikel wordt verder een tipje van de sluier gelicht over iets als geoarbitrage.

Veel leesplezier.

 ® Het Zoete Hongaarse Leven

EuroClix, Wil jij net als ons ook met simpel thuiswerk bijverdienen?

Als Nederlandse tiener naar school in Hongarije [Gastblog]

Fernanda en Felicia, wij kennen jullie inmiddels wat langer, de meeste lezers niet. Wie zijn jullie en hoe zijn jullie in Hongarije terecht gekomen?

Mijn Moeder heet Fernanda en ik ben Felicia, haar dochter. Ik ben 13 jaar. We emigreerden 22 juni 2019 naar Hongarije. Ruim anderhalf jaar wonen we hier al weer met veel plezier. Daarvoor kwamen we al heel wat jaartjes naar Hongarije. Fernanda; Eerst kamperen, maar toen al snel aangestoken met emigratieplannen door Nederlandse kennissen die er al woonden. Het kriebelde bij ons om ook zelf voor een huisje te kijken. Vijf jaar geleden vonden mijn man en ik in Szentgáloskér (komitaat Somogy) een schattig huisje. We wilden al jaren graag permanent hier wonen en dat konden we in 2019 eindelijk realiseren.

Wijnhuisje in het groen

We zochten in de buurt van Szentgáloskér naar scholen in de buurt voor Felicia. Maar de scholen lagen best ver weg. Zeker met de lange schooldagen zou Felicia dan erg laat thuis zijn. In de kerstvakantie 2018 kwam, na een tip van vrienden, een wijnhuisje nabij het dorp Kurd op ons pad. We waren meteen verrukt van het huisje en de omgeving waarin het lag. Omdat in deze regio meer scholen lagen gingen we daar op zoek naar een familiehuis.

Vrij snel vonden we een leuke boerderij en ons oude huis in Szentgáloskér verkochten we gelukkig snel aan jonge Hongaren. In Kurd bleek een goede school te zitten en de mensen hier waren enthousiast dat ons gezinnetje naar Kurd wilde verhuizen. Felicia was er van harte welkom op de lokale school.
 

Fernanda, zie jij verschillen tussen het Hongaarse en Nederlandse onderwijssysteem?
Ja, het verschil is enorm. Vooral in positieve zin. Felicia en ik vinden het hier een verademing. Zelfs in Corona tijd. Gelukkig hebben we ook nog een half jaartje zonder Corona meegemaakt.

Het is hier minder prestatiegericht en eigenlijk kreeg in Nederland bijna iedereen individueel les. Hier is het veel meer klassikaal. Maar met veel stimulansen en aandacht. Zowel voor degene die niet zo goed mee kunnen komen als voor de beter presterende. Kinderen worden geacht ook elkaar te helpen.

Er is in Hongarije meer aandacht voor discipline, orde en rust in de klas. Dat klinkt misschien wat streng maar het voelt als een verademing naast het geschreeuw en gegil wat we wel eens meemaakten op Nederlandse scholen. Er is veel structuur in de lessen en elke dag wordt ruimte gemaakt voor sport.

De basisscholen beginnen hier op zesjarige leeftijd in klas 1 (vergelijkbaar met Nederland groep 3). Jongere kinderen bezoeken de Óvoda. Een combinatie van kinderdagverblijf en kleuterschool voor kinderen van drie tot zes jaar.

Leerlingen maken lange dagen hier. Felicia begint elke dag om acht uur en is pas om 16 uur klaar. De lessen duren vijftig minuten en daarna tien minuten pauze. Ook aan cultuur wordt vrij veel tijd besteed. Er is wel een schooluniform maar dat heeft Felicia tot nu toe maar bij twee gelegenheden hoeven dragen. Bij het begin- en bij de afsluiting van het schooljaar.

Felicia (uiterst links) in schooluniform

 

 

Felicia, hoe ervaar jij de Hongaarse school ten opzichte van je oude Nederlandse school?
Heel spannend vond ik de eerste kennismaking op school. Ik moest al meteen in schooluniform komen. Dat hoefde ik maar een uurtje aan. Ik verstond echt helemaal niks van de openingsceremonie! En de eerste dagen was het dus echt de kat uit de boom kijken en alles op me in laten werken.

Omgekeerd waren de Hongaarse kinderen ook nieuwsgierig naar mij. In de klas waren er twee kinderen die een beetje Engels spraken en daar werd ik bij gezet. De Hongaarse kinderen vonden het erg interessant om een meisje met blonde haren van 'ver weg' te leren kennen en al gauw werd ik opgenomen in de klas en ook in andere klassen. Al in de tweede week kreeg ik tekeningen, snoepjes en zelfgemaakte dingetjes omdat ze me lief en leuk vinden. Erg leuk dus!

Hoeveel leerlingen zitten in je klas Felicia?
Toen ik september 2019 begon was ik de elfde leerling in de klas. Dit schooljaar zijn er vier nieuwe leerlingen bij ons in de klas gekomen. Nu heb ik dus 14 klasgenoten.

Er zijn in totaal acht klassen. Klassen één tot en met drie zitten in een ander gebouw waar ook de kantine en keuken is waar we de maaltijden krijgen. Klassen vier tot en met acht zit in het hoofdgebouw.

In welke klas of groep zit je momenteel?
Ik ben na groep acht in Nederland in 2019 naar klas zes gegaan (vergelijkbaar met groep acht in Nederland). Een jaartje terug dus. Dat was puur vanwege de taal zodat ik de focus kon leggen op de Hongaarse taal. Momenteel zit ik in de een na laatste klas zeven. Ik ben met een super goed rapport overgegaan! De cijfers hier zijn van 1 tot 5. Op mijn rapport staan alleen maar vieren en vijven. De klasse juf is super trots op mij!

Hoe ga je naar school?

Lopend. Dat is maar een paar honderd meter. De school is hier veel dichterbij dan in Nederland.

Hoe lang duurt een les?
Een les duurt vijftig minuten en daarna tien minuten pauze. Bij ons komen de leerkrachten naar de klas en hebben we elk uur een andere leerkracht. We eten drie keer per dag op school dus dat is dan ook pauze.

Heb je een lievelingsvak?
Ik vind alle vakken eigenlijk wel leuk. Geschiedenis misschien iets minder want dat is voor mij nog lastig te volgen. Maar laatst mocht ik een werkstuk doen over Michiel de Ruyter die hier in Hongarije ook beroemd is. En dat is dan wel weer leuk. Maar wiskunde vind ik toch wel erg leuk en scheikunde ook.

Krijg je een lunch op school of neem je een boterhamtrommel mee?
Een boterhammen trommel, dat kennen ze hier niet. Er word op school gegeten en gekookt. Drie maaltijden per dag. Daar wordt een bijdrage per dag voor gerekend maar veel kinderen krijgen dat betaald door de staat (inkomensafhankelijk). We eten in de kantine en hebben dan ook corvee.

Hongaars is één van de moeilijkste talen ter wereld. Hoe krijg jij het onder de knie Felicia?

Voordracht van Hongaars gedicht

Ik krijg twee lesuren per week privéles in het Hongaars. De overige leerlingen van de klas krijgen dan Duits. Elke dag is er Duitse les omdat we in een Zwaben dorp wonen (Noot: dat zijn oorspronkelijke pioniers uit Duitsland). Men dacht dat ik wel perfect Duits zou spreken. Niet echt dus. Maar sinds dit schooljaar volg ik ook drie lesuren Duits per week.

Leuk om hier te vermelden is dat de hele school sinds ik op school kwam voor het eerst Engelse les kreeg. Zodat de leerlingen zelf kunnen ervaren hoe moeilijk het is om een andere taal te leren. Dus dat voelt wel echt als waardering naar mij toe.

Krijg je ook bijles?
Het verstaan ging sneller dan het spreken maar een jaar geleden toen ik net vier maanden op school zat heb ik meegedaan aan een gedichtenwedstrijd en als verrassing (idee van de privé lerares) voor mijn klassejuf en klasgenoten een eigen gemaakt gedicht voorgedragen in het Hongaars voor publiek. Wat was mijn klasse juf trots. 

Ik krijg privé lessen van Marta néni (Tante Marta). We spreken de juf of meester altijd met tante of oom aan.

Zijn er schooluitjes?
Voor de corona waren er veel uitstapjes. Na drie weken school ging ik al op mijn eerste studie kamp naar het Annafürdo Ököpark (natuurlessen door een boswachter). Maar ook bezochten we het theater en heb ik een beloningsreis naar Boedapest gewonnen waar alleen de beste leerlingen van school heen mochten en een VIP dag kregen! Daar heb ik de Hongaarse premier Victor Orbán ontmoet in het Hongaarse parlementsgebouw.

schooluitje naar het theater

Krijg je gymastiek op school en praktijklessen? 

We hebben elke dag sport, zelfs tijdens de corona hadden we sport opdrachten. 

Verder krijgen we praktijkles in muziek en met scheikunde vaak proefjes. Biologie lessen krijgen we in de natuur en de schoolmoestuin. Ook een dag bij de dienstverlenende instanties zoals brandweer, politie en ambulance. Creatieve lessen zoals handenarbeid maar ook handwerken en kookles. Daarnaast is er soort Maatschappijleer en word er veel aandacht aan cultuur besteed.

Je zit net een half jaar op school en dan is er op eens Corona. Hoe volg je momenteel de lessen?

Na een half jaar school in Hongarije kwam de Corona en meteen ging de school op slot. Chapeau voor de school! Na twee dagen was alles geregeld voor digitale les en meteen gewoon voor hele dagen. Zo ook de toetsen. Zelfs dagelijks sport en creatieve lessen die ik thuis kan doen.

Vind je het lastig om niet op school te leren? Zijn er toch activiteiten?
Het thuis leren was in het begin een soort vakantie gevoel maar na korte tijd miste ik wel mijn klasgenoten. Gelukkig in de zomervakantie ben ik veel met ze opgetrokken omdat het toen weer mocht. Op één februari gaan we met de klas naar Siófok naar een ski borstel baan en lekker even een dagje uit.

Hoe zorgen jullie voor afleiding tijdens corona tijd?
Wandelen met de honden. Mountainbike tochtjes. Spelletjes zoals Monopoly. Maar ook gamen met vrienden en vriendinnen (online dus ieder thuis).

Grootste hobby van Felicia

Onze hobby's zijn verder wandelen in de natuur en fotograferen, lezen, creatief, koken en bakken. Tarot en lenormand kaarten leggen. En Felicia haar grote hobby is paard rijden en verzorgen.

Fernanda: In september 2020 begonnen de lessen weer gewoon in school maar wel met extra maatregelen. Ouders mochten niet meer op school of schoolplein komen en op de gang moesten kinderen een mondkapje dragen. Tot op heden is er nog gewoon school. Wel wordt dagelijks de temperatuur opgemeten. Als er verhoging of koorts is worden ze naar de huisarts doorgestuurd. Die zit tegenover de school. De leerkrachten krijgen wekelijks een sneltest en er is ook een schoolverpleegkundige. Niet alleen voor de medische zaken maar ook voor het welzijn van de kinderen. 

 

Echt mijn dochter is 180 graden veranderd. Van een redelijk opstandig kind dat het verschrikkelijk vond in Nederland naar school te gaan. Naar een leuke spontane jonge puberdame die natuurlijk af en toe nog wel haar kont tegen de krib gooit.

Felicia en Fernanda, bedankt dat jullie je ervaringen met het Hongaarse schoolsysteem met ons wilden delen! 

 ® Het Zoete Hongaarse Leven

Kuikentjes!

 

Nog geen twee maanden nadat we de kippen Barbi, Szidónia en Mika de Haan ophaalden bij een symphatiek Belgisch koppel hier in de buurt is het al zover. We hebben kuikentjes! Vijf maar liefst. De moeder is een zeer zorgzame Szidónia. Na ongeveer drie weken afzien in het broedhokje verscheen daar plotseling het eerste kleine kopje van onder haar verenkleed. Een echt smelt momentje. Als je er even over nadenkt ook weer zo'n natuurwondertje. 

 

Kleine Krijgers

 

Al gauw volgden er vier meer en stapt Szidónia nu als trotse kloek over het erf terwijl haar nazaten al piepend en struikelend achter haar aan trippelen. Een vertederend gezicht. Om de paar passen graaft ze flink in de grond en wijst ze haar kroost de eetbare zaken aan die daar her en der rondkruipen. Mooi zo, nog meer insectenbestrijders in dienst!

" From small beginnings come great things"

De kuikens zijn inmiddels zo'n twee weken en beginnen voorzichtig de karakteristieke verentekening te krijgen van Wyandottes. We vermoeden dat het twee haantjes en drie hennen zijn. Twee hebben wat langere pootjes wat op haantjes zou wijzen. Maar dat kunnen we pas zeker zeggen als ze ongeveer twee maanden oud zijn.

Uren Kijkplezier

 

Het is nu dus een drukte van belang op het erf. Acht kippen is op termijn een beetje teveel. Een bevriend stel heeft al aangegeven over twee maanden de hennen over te nemen. Één jonge hen houden we zelf en voor de haantjes zijn we op zoek naar mensen die een haan bij hun kippen willen of hun haan op termijn willen vervangen. Bijvoorbeeld om inteelt tegen te gaan. Wyandotte hanen zijn goedmoedig met een zacht karakter. Daarom zijn ook de hanen van dit ras geliefd.

Nu willen we eigenlijk alleen maar genieten van de hilarische streken die de piepkuikens uithalen. En van de goede zorgen en lessen van Mama Szidónia. We kunnen er wel uren naar kijken!

Heb jij ook wel eens kuikens gehad en heb je misschien tips voor ons als beginnende kippenhouders? 

 

® Het Zoete Hongaarse Leven

Puur ... Toeval?

Eén jaar wonen we nu in Hongarije. Het voelt heel vertrouwd. Thuis voelen binnen korte tijd. Alsof we hier al jaren wonen. Het klussen aan het huis om het weer in oude staat te krijgen. Maar met een eigen twist. Veel tijd met elkaar doorbrengen, ook zónder virus. 

 

De mentaliteit en de vriendelijkheid van de Hongaren zijn als een warme deken. Geven een gevoel van welkom zijn. De puurheid, eenvoud, hartelijkheid, de zuivere lucht en de mooie natuur maken dat we ons hier vrij voelen. We kunnen ons eigenlijk geen ander leven meer voorstellen. Stress en drukte vallen in een jaar tijd compleet weg. Het voelt ontspannen en veel gezonder.

Kippen!

 

We zeiden het in deze post al eerder; een boerderij zonder kippen ís geen boerderij. Vanaf deze week scharrelen er drie Wyandotte krielen op ons erf. Twee dames en een heer. Mag ik even voorstellen; ze luisteren (niet) naar de namen Barbi, Szidónia en Mika. Na de moestuin stonden een paar kippen hoog op de verlanglijst. We zijn erg blij met deze schatten!

Wyandotte(kes)

Belgische Wyandottes

In Corona tijd is het ook in Hongarije best lastig om aan kippen te komen, dus plaatsten we een oproep op een Facebook groepje van mede Nederlanders en Belgen woonachtig in Hongarije. Dat leverde al snel een reactie op van een Belgisch stel dat niet zo ver van ons woont. Ze gaven aan twee hennen en een haan te willen verkopen omdat er nu een beetje veel kippen op hun erf rondliepen.

Kippen Noobs

Omdat we beginnende kippenhouders zijn (zeg maar gerust Noobs) sprak ons het kippenras Wyandotte erg aan. Ze zijn heel handelbaar, sociaal en ideale erf scharrelkippen. En het zijn ook nog eens knappe kippen. Omdat ze al een jaar oud zijn bovendien handtam. Dat helpt wanneer je ze het nachthok in wilt krijgen. 

Want hoewel dat de meest veilige overnachtingsplek is (geen roofdier komt daar in) vinden onze kippen het blijkbaar geen aantrekkelijk idee om bij mekaar op stok te moeten op een vierkante meter als de hele tuin ter beschikking staat... Na een paar dagen schijnen ze daar echter aan gewend te zijn. We zullen zien. Tot die tijd zetten we ze maar 'handmatig' op stok. Want we willen niet op ons geweten hebben dat we op een slechte ochtend ontdekken dat de vos / marter / bunzing heeft toegeslagen.

Mika de Haan

Graag geziene gasten

De drie passen zich erg snel aan in hun nieuwe omgeving. De eerste dag volgt er een uitgebreide 'inspectieronde' van het erf waarbij werkelijk geen vierkante meter wordt overgeslagen. Er wordt zelfs een blik in de keuken gewaagd, maar dat gaat ons toch wat te ver. Hup, hup naar buiten met jullie!  

"It takes a tough man to make a tender chicken" {Frank Perdue}

 

Met Haan Mika voorop en de dames (meestal) gedwee in zijn kielzog scharrelen ze het erf op en neer. Ondertussen van alles van de grond pikkend. Al dan niet met wat gegraaf van de poten. En ze blijken vooral van dingen te houden die wij graag kwijt zijn. Muur, paardebloemen, grashalmen, mieren, torren en wormen worden zonder pardon en met smaak verorberd. 

Had ik al gezegd dat we heel blij waren met ze?

Voorlopig blijven ze ook nog uit onze (omheinde) moestuin, dus dat is ook meegenomen. Verder komen ze altijd gezellig rond ons heen scharrelen wanneer we in de tuin zitten.

Verse eitjes altijd in de bonus!

We zijn stiekem al helemaal weg van onze nieuwe huisdieren. Maar dat zeggen we tegen niemand. Want dat is een beetje raar, toch? Nou dan zijn we maar raar. Iedereen mag het weten! En oh ja, we krijgen elke dag twee puntgave eitjes van ze. Als dank voor onze Tender, Love and Care! 

Had ik al gezegd...? Ja hè!

 

N.B; Binnen twee maanden nadat deze blogpost werd geschreven kreeg Szídónia Kuikentjes! 

® Het Zoete Hongaarse Leven

 

In vrijwillige quarantaine

Afgelopen week en waarschijnlijk ook de komende weken blijven we in -al dan niet vrijwillige- quarantaine in en rond onze Hongaarse hoeve. Overigens hadden we dat zonder HET virus ook gedaan. Want we zijn lekker druk met klussen rond het huis. De enige 'uitstap' die we ons veroorloven is een wekelijkse rit naar de supermarkt. Tot nu toe deden we dat samen. We hebben besloten dat we vanaf nu alleen gaan. Gezondheid gaat op dit moment even voor gezelligheid.

Klussen ideale afleiding

Het kluswerk is trouwens de ideale afleider van dat nare virus dat de wereld in zijn greep heeft. We hebben geluk dat alle benodigde bouwmaterialen al waren thuisbezorgd. Metselzand, zakken cement, hout en een paar pakken Rockwool wachten nu op ons. Wat dat betreft een perfecte 'timing'.

"under construction"

"was"

 

Wat zijn we allemaal aan het doen dan? Om te beginnen is daar het bijgebouw. Door een lekkend dak is jarenlang water gelekt in de dragende lemen muur. Het dak hebben we vorig jaar meteen laten renoveren. Maar leem en water zijn geen geschikte combi en het gevolg was dan ook desastreus. 

Het gebouwtje van 25 vierkante meter was reeds in een ruïne veranderd met onherstelbare schade aan de muur. Een paar weken geleden heeft Gabor, een Hongaarse klusser, de muur nieuw opgemetseld en weer in oude glorie hersteld. Aan ons nu de schone taak om de nieuwe muren van binnen en buiten te verven met kalkverf. Aan het plafond komen schrootjes met daarboven een laag Rockwool isolatie.

Voorbeeld van een heerlijke Búboskachel

Creatieve ideeën 

Voor de verwarming heeft Gabor aangeboden om een originele tegelkachel te bouwen. Deze kan aangesloten worden op het bestaande schoorsteenkanaal. Zo'n 'massakachel' wordt gemaakt van bakstenen en leem. Laten we er daarvan nu genoeg hebben liggen rond de hoeve. Lang leve het hergebruik! 

Doordat de kachel de warmte aan de (dikke) laag leem doorgeeft blijft deze nog heel lang heerlijk warm. Een heel effectieve manier van verwarmen. Maar vooral is zo'n massakachel een lust voor het oog. We zijn helemaal weg van deze "Búbos" variant (zie foto). Een ronde kachel in de vorm van een bijenkorf. Dat gaat hem misschien wel worden!

We gaan dit bijgebouw inrichten als gasten kamer annex kantoor. Omdat we in de toekomst (nadat het Coronavirus is overwonnen) ook Workaway host willen worden. De Workaway gasten hebben hier dan een fijn separaat onderkomen. Ook wordt het voor ons een fijne werkplek om bijvoorbeeld BLOG's te schrijven.

Sparhelt houtfornuis

Verder zijn we in de weer met een compostbak van gerecyclede daklatten. Een andere oude stalmuur van leem wordt hersteld. Het terras van de zomerkeuken wordt gemaakt van oude bakstenen die her en der in de stallen liggen. 

Dan kan eindelijk dat knusse Sparhelt houtfornuis hier worden aangesloten. Zodat we in de zomer lekker buiten kunnen koken en bakken. Ook kunnen we in deze ruime buitenkeuken dan heerlijk relaxen en genieten van het mooie uitzicht.

Je kan wel klaar zijn met je oude boerderij Je oude boerderij is nooit klaar met jou...

En, zoals we inmiddels weten, vereist een 115 jaar oude boerenhoeve elk jaar weer extra aandacht. Scheurtjes bijwerken met Rigips. Houtwerk schuren en schilderen. Af en toe een dakpan vervangen. Dat doen we met liefde. Zodat deze oude trotse Hongaarse dame kan blijven stralen. En wij fit blijven!

® Het Zoete Hongaarse Leven