Gasloos in Hongarije

In de vorige blogpost had ik het er over (bij kopje energie) dat onze Hongaarse boerderij wordt verwarmd met een houtgestookt centraal verwarming systeem. In Hongarije is zo'n houtketel een veel voorkomende verschijning. De ketel zat er dan ook al in toen we het huis kochten, naast een aanvullende gasgestookte ketel (die we inmiddels hebben laten verwijderen). In Nederland  kom je deze manier van verwarmen op hout nog maar zelden tegen. Daarom deze blogpost over de verschillen van verwarmen tussen Hongarije en Nederland / België.

Gas als statussymbool

In Nederland wordt (nog) hoofdzakelijk op gas gestookt. In België vaak op stookolie (mazout). In beide landen is overigens de druk groot om over te stappen op een minder vervuilende, hernieuwbare energiebron. De Nederlandse overheid zet hierbij zelfs stevig in om op termijn alle huizen 'gasloos' te maken. Het Gronings gas debacle heeft dit streven in een stroomversnelling gebracht. Nieuwbouwwoningen worden nu niet meer voorzien van een gas aansluiting. Een warmtepomp (al dan niet in combinatie met zonnepanelen om de energie voor die pomp op te wekken) wordt vaak als alternatief genoemd. Met een investering van minimaal €5000,- geen goedkope oplossing.

In Magyarenland echter is deze roep om 'van het gas af te gaan' vreemd genoeg nergens te horen. Sterker, ik ken veel mensen die onlangs nog zijn overgestapt op gas als verwarmingsbron! Of dit serieus overwegen. Dat heeft te maken met de voordelige gasprijs hier en het comfort van een thermostaat geregelde verwarming. Veel mensen, vooral die op leeftijd, zien bovendien op tegen het werk dat gepaard gaat met het meest voor de hand liggende alternatief, de houtkachel. Zagen, kloven, stapelen en manden hout sjouwen naar de ketel. Ze zeggen niet voor niks dat je het van hout 3 keer warm krijgt... Daarbij is stoken op gas een soort van 'statussymbool' in Hongarije. Een bewijs van vooruitgang. Dat veel dorpen niet eens aangesloten zijn op het gasnet maakt de optie alleen maar begeerlijker voor diegenen de wel 'aan het gas' kunnen.

De kringloop van hout

Waarom hebben wij dan -heel eigenwijs- gekozen om het bestaande hout cv systeem te handhaven en juist de gasleiding en -ketel uit het huis te laten slopen? In mijn vorige blogpost had ik uitgelegd dat we graag zoveel mogelijk zelfvoorzienend en zo min mogelijk afhankelijk zijn van nutsbedrijven. Bovendien zijn we niet dol op fossiele brandstoffen die onze planeet zo in de problemen hebben gebracht. En ook niet op de hele keten van leveranciers en distributeurs die ons die 'producten' met een heel mooie winst  aansmeren  verkopen. Zodat de aandeelhouders weer tevreden zijn.

Maar, hoor ik je denken, is hout dan ook geen fossiele brandstof? Daar komt toch ook koolstofdioxide of CO2 bij vrij wanneer het wordt verbrand? Dat klopt natuurlijk. Maar hout heeft één belangrijke eigenschap die kolen, olie en gas niet hebben. Bomen slaan namelijk de CO2 op in hun hout die ze eerder uit de lucht hebben gehaald door fotosynthese. Daarmee vormt zich een CO2 kringloop; de CO2 die verbrandt in je kachel is immers eerder door de boom al 'gecompenseerd'. Voorwaarde voor deze kringloop is dat elke gekapte boom wordt vervangen door een nieuw exemplaar en dat er een tijdsverschil zit tussen de afgifte en opname van de CO2 (dit wordt ook wel de CO2 schuld genoemd). We kopen ons hout daarom bij voorkeur bij (lokale) FSC gecertificeerde bedrijven die dit principe van duurzaam bosbeheer ook aantoonbaar uitvoeren. We zagen ook een deel van het hout uit onze eigen tuin. De gesnoeide takken laten we weer aangroeien. Da's ook 100 procent duurzaam, heeft geen transport nodig en hebben we letterlijk zelf in de hand.

Voorbeeld: hout cv met buffervat

Dan het punt van comfort. Het is natuurlijk heerlijk om bij thuiskomst op een koude avond een slinger te geven aan de thermostaat en meteen de behaaglijke warmte te voelen. Een stuk comfortabeler dan eerst buiten hout te halen, de kachel aan te maken en vervolgens kleumend op de bank te wachten tot de temperatuur een beetje aangenaam begint te worden... Veel mensen associëren comfort ten onrechte met een gas cv ketel en weten niet dat je hetzelfde comfort ook met een houtkachel kunt hebben. Jazeker, wij hebben óók een thermostaat waar we een slinger aan kunnen geven zonder eerst de houtketel op te stoken! Hoe?

Low Tech Rocks

Met een verbluffend eenvoudige maar efficiënte techniek; een buffervat! In dit onlangs geïnstalleerde vat wordt de stralingswarmte van de ketel doorgegeven en opgeslagen in de 500 liter water van het buffervat. Dit verwarmde water wordt vervolgens geleidelijk weer afgegeven aan de radiatoren in huis. Thermostaat gestuurd. We hebben het deze week uit kunnen testen. Als de houtketel één keer wordt gestookt stijgt de watertemperatuur in de buffer ongeveer tot 80 graden en daar kan de boerderij vervolgens ongeveer 20 uur mee verwarmd worden. Da's niet alleen heel comfortabel, het bespaart ook veel stookhout! Ik schat in dat we met een buffervat zeker 30 procent hout besparen. En dat is mooi meegenomen, want een kuub gecertificeerd hout kost hier inclusief transport aan huis rond de €60.

Ook leuk om naar te kijken

Een ander aspect is het werk dat je hebt met hout. Hout is inderdaad bewerkelijk. En daarmee het beste argument om niet voor houtverwarming te kiezen, zeker voor mensen die slecht ter been zijn. Wij vinden het werken met hout echter heerlijk; het zorgt voor de nodige lichaamsbeweging en er gaat niks boven de geur van hout! In de zomer stapelen we het hout als een borstwering rond het terras van de buitenkeuken zodat we ook dan van de geur (en het leuke uitzicht op de stammetjes) kunnen genieten.

Een kwestie van kuubs

Naast het werk heb je ook ruimte nodig om je hout op te slaan. Goed stookhout moet twee jaar op een droge, zonnige plek worden opgeslagen voordat het droog genoeg is om te stoken. En je hebt al snel tien kuub hout nodig wanneer je het als hoofdverwarming gebruikt. Ook de houtketel met buffervat zijn geen kleine jongens. Je hebt er een separate stookruimte voor nodig.

Gelukkig is bij onze woonboerderij voor beide plaats genoeg, maar ruimte is wel een belangrijk punt om mee te nemen wanneer je een hout cv installatie overweegt. Daarnaast is houtstook in dichtbevolkte woonwijken minder geschikt in verband met rookoverlast, vooral bij windstil en mistig weer. Overigens kun je rookoverlast eenvoudig voorkomen. Door enkel droog en onbewerkt hout te gebruiken! Deze en meer tips over het gebruik van hout voor verwarming zijn terug te lezen in het boek 'de man en het hout' van de Noorse schrijver Lars Mytting. Een echte must read en naslagwerk voor elke (potentiële) houtstoker!

Ben jij ook een houtstoker? Of misschien net als ons overgestapt van verwarming met aardgas naar pellets of hout? Of denk je er over na? Laat gerust hier je vragen / overpeinzingen / ervaringen achter!

® Het Zoete Hongaarse Leven